Günden güne önemini artıran startuplar gerçekleştirdikleri veya gerçekleştirecek oldukları ticari faaliyetler için birtakım yükümlülükler ve kurallara tabiidirler. Şirketlerin bu yükümlülükleri elektronik ticaretin yaygınlaşması ve gelişmesi ile kanun koyucular tarafından mevzuat çerçevesinde düzenlenmektedir. Startupların hızla gelişebilen şirket özelliğine sahip olabilmeleri açısından faaliyetleri esnasında herhangi bir engelle karşılaşmamaları için hukuki yükümlülükler oldukça önemlidir. Mevzuata uyulmadığı takdirde şirketler birçok yaptırım ile karşı karşıya gelebilirler. Bunun önlenmesi için ilk aşamalardan itibaren gerekli hukuki destek alınmalı ve yol haritası bu çerçevede ilgili kanun, yönetmelik, tebliğ hükümleri ile çizilmelidir. 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun çerçevesinde hizmet sağlayıcıların bilgi verme yükümlülükleri, siparişe ilişkin yükümlülükleri, ticari elektronik ileti hakkında yükümlülükler gibi konular düzenlenmiştir. Yine aynı kanun çerçevesinde ilgili yükümlülüklere uyulmadığı takdirde gündeme gelecek olan cezai hükümler de yer almaktadır.

Bilgi Verme Yükümlülüğü

Elektronik ortam üzerinde ticari faaliyetlerde bulunacak olan veya bulunan startuplar için Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 3. maddesi hükümlerinde bilgi verme yükümlülüğü düzenlenmiştir. Bu düzenlemeler çerçevesinde hizmet sağlayıcı elektronik iletişim araçları vasıtasıyla bir sözleşme yapmadan önce;

-Alıcıların kolay bir şekilde ulaşabileceği güncel tanıtım bilgilerini,

-Sözleşmenin kurulabilmesi için izlenecek olan teknik adımlara ilişkin bilgileri,

-Sözleşme metninin kurulumunun ardından hizmet sağlayıcının bu metni saklayıp saklamayacağı, sonrasında alıcının bu metne ulaşımının mümkün olup olmadığı ve mümkünse metne erişim için sürenin ne kadar olacağına ilişkin bilgileri,

-Veri girişindeki hataların açık bir biçimde belirlenmesi ve düzeltilmesine ilişkin teknik araçlara ilişkin bilgileri,

-Uygulanacak olan veya uygulanan gizlilik bilgileri ve varsa alternatif çözüm mekanizmalarına ilişkin bilgileri ilgililere sunmak durumundadır.

Bu hususların yanı sıra hizmet sağlayıcı, bir meslek odası mensubu olması durumunda meslekle ilgili davranış kurallarını ve bunlara elektronik ortamda hangi şekillerde ulaşılabileceğini belirtmelidir. Bu saymış olduğumuz düzenlemelerin aksinin kararlaştırılabilmesi için tarafların tüketici olmaması gerekmektedir. Yine bu düzenlemelerin, münhasır e-posta veya benzeri bireysel bir iletişim aracıyla yapılan sözleşmelere uygulanamayacağı kanun hükmünde yer almaktadır. Son olarak düzenlenen sözleşme hükümlerinin ve genel işlem şartlarının alıcı tarafından saklanması için gerekli imkân yine hizmet sağlayıcı tarafından sağlanır.

Hizmet sağlayıcının bilgi verme yükümlülüğü kapsamında Elektronik Ticarette Hizmet Sağlayıcı ve Aracı Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmeliğin 5. maddesine de değinilmesi gerekmektedir. Bu madde hükümlerinde hizmet sağlayıcının bir E-ticaret faaliyetine başlamadan önce kendine ait olan ticaret ortamında eksiksiz olarak bulundurması gereken bilgiler düzenlenmiştir. Bu bilgiler;

-Tebligata elverişli KEP adresi, E-posta adresi, telefon numarası ve olması durumunda işletme adı veya tescilli marka adı,

-Mensubu olduğu meslek odası, eğer varsa üye olunan sektörel kuruluş ile meslekle ilgili davranış kuralları, bu bilgilere elektronik olarak nasıl ulaşılacağına ilişkin bilgiler,

-İlgilinin tacir olması durumunda ticaret unvanı, MERSİS numarası, merkez adresi. İlgilinin esnaf olması durumunda adı soyadı, vergi kimlik numarası ve merkez adresi ayrıca bildirilmelidir.

Aracı hizmet sağlayıcı üzerinden yapılan satışlar için satıcı konumundaki ilgililer kendilerine bu sağlayıcı tarafından tahsis edilen bilgileri eksiksiz olarak bulundurmalıdırlar.

Sipariş

E-ticaret mevzuatında hizmet sağlayıcı için siparişe ilişkin birtakım yükümlülükler düzenlenmiştir. Bu hükümlere göre hizmet sağlayıcı bir siparişin onaylanması aşamasında ve ödeme bilgilerinin girilmesinden önce sözleşmenin şartlarını alıcının açıkça görmesini sağlama yükümlülüğü altındadır. Bu sözleşme şartlarına alıcı tarafından ödenecek olan toplam bedel de dahildir. Bunun yanı sıra hizmet sağlayıcı alıcı tarafından almış olduğu siparişi gecikmeksizin e-iletişim araçlarıyla teyit etmelidir. Bu yükümlülükler münhasıran e-posta yoluyla veya benzeri bireysel iletişim araçlarıyla yapılan sözleşmelere uygulanmaz. Son olarak hizmet sağlayıcı hizmet sağlayıcı veri giriş hatalarının belirlenmesi ve düzeltilmesi için uygun ve etkili teknik araçları alıcıya sunmalıdır. Tarafların tüketici olmaması durumunda açıklamış olduğumuz yükümlülüklerin aksi kararlaştırılabilir.

Ticari İletişim

Mesleki ve ticari faaliyetler kapsamında kazanç sağlama amacıyla elektronik ticarete ilişkin yapılan her türlü iletişim ticari iletişimdir. Bu iletişim gerçek veya tüzel kişiler adına yapılabilir. Bu noktada adına iletişim yapılan kişinin açık bir şekilde belirlenebilmesini sağlayan bilgiler sunulmalıdır. Ticari iletişimin tanımından da anlaşıldığı üzere kazanç amacı güden her türlü iletişimi kapsar. Şirketler bu amaç çerçevesinde kişilere promosyon, hediye gibi imkanlar sunmaktadırlar. Ticari iletişim vasıtasıyla sunulan promosyonların ve promosyon amacıyla düzenlenen organizasyonların nitelikleri, faydalanma şartları, katılım şartları açık bir biçimde anlaşılabilir olmalıdır.

Ticari Elektronik İleti

Ticari elektronik ileti kavramı, Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik’te; ‘‘Telefon, çağrı merkezleri, faks, otomatik arama makineleri, akıllı ses kaydedici sistemler, elektronik posta, kısa mesaj hizmeti gibi vasıtalar kullanılarak elektronik ortamda gerçekleştirilen ve ticari amaçlarla gönderilen veri, ses ve görüntü içerikli iletileri, … ifade eder.’’ Şeklinde tanımlanmıştır. Bu tanımdan yola çıkılarak ticari iletişim yollarından birisi olan ticari elektronik iletiler için, elektronik ortamda iletilmelerinin ve iletilerin ticari amaçlarla yapılması gerektiği anlaşılmaktadır.

Ticari elektronik iletiler, hizmet sağlayıcısı tarafından ürün veya hizmetlerini tanıtmak, pazarlamak, işletmesinin reklamını yapmak gibi amaçlarla alıcıların elektronik iletişim adreslerine gönderilirler. Hizmet sağlayıcı bu iletileri göndermeden önce onay almak zorundadırlar.

Ticari elektronik ileti göndermek için kişiler İleti Yönetim Sistemine kaydolmalıdırlar. Bu sisteme kayıtlı olmayan alıcılara ticari elektronik ileti gönderilemez. Hizmet sağlayıcılar yazılı, her türlü elektronik iletişim aracıyla veya İleti Yönetim Sistemi üzerinden ileti gönderimi için onay alabilirler. İYS üzerinden alınmayan onaylarda herhangi bir uyuşmazlık çıkması durumunda onayın alındığının ispat yükü hizmet sağlayıcıya ait olur. Yine bu sistem üzerinden alınmayan onayların 3 iş günü içerisinde sisteme kaydedilmesi gerekmektedir yoksa geçersiz hale gelecektir.

Ticari elektronik ileti göndermek için her durumda onay gerekmez. Yönetmelik hükümleri ile düzenlenmiş olan onay gerektirmeyen haller kısaca şu şekildedir;

-Alıcının kendisiyle iletişime geçilmesi amacıyla iletişim bilgilerini vermesi halinde,

-Devam eden üyelik, abonelik, ortaklık durumu ile tahsilat, bilgi güncelleme, satın alma, teslimat, borç hatırlatma gibi veya benzeri durumlarda,

-Mevzuatla getirilmiş olan bilgi verme yükümlülüğü durumlarında,

-Tacir veya esnaf olan alıcıların iletişim adreslerine gönderilen iletiler için,

-Sermaye piyasasına ilişkin mevzuat uyarınca aracılık faaliyetinde bulunan şirketler tarafından müşterileri bilgilendirme amacıyla gönderilen iletiler için önceden onay alınması gerekmemektedir.

Ticari elektronik iletiler, alınan onaya uygun olmalıdırlar. İletinin başlık kısmında tacirler MERSİS numarası, ticaret unvanına yer verirken, esnaflar isim soy isim, T.C. kimlik numaralarına yer verirler. Yine iletinin şekline göre hizmet sağlayıcı, alıcıların kendilerini açık bir şekilde tanıyabilmeleri ve gerektiği durumlarda reddetme, şikâyet gibi haklarını kullanabilmeleri için gerekli iletişim bilgilerini sunmalıdırlar. Alıcının gerekçe göstermeksizin ticari elektronik ileti almayı reddetme hakkı mevcuttur. Bu hakkın kullanılmasının ardından bildirimin yapıldığı iletişim kanalına ilişkin onay geçersiz hale gelir. Ticari elektronik iletilerin mevzuata aykırı olmaları durumunda aynı zamanda ilgililere belli usuller çerçevesinde bir şikâyet hakkı da tanınmıştır.

Aracı hizmet sağlayıcı

Başkasına ait iktisadi, ticari faaliyetlerin gerçekleşmesi için elektronik ortam sağlayan gerçek veya tüzel kişiler aracı hizmet sağlayıcı olarak adlandırılır. Aracı hizmet sağlayıcılar, ticari faaliyetlerin sağlıklı bir şekilde yapılması, ortaya çıkabilecek teknik problemlerin çözümü, ticari elektronik ileti gönderimi hususundaki yönetmelik kapsamında düzenlenmiş olan ödevlere uyum sağlamak gibi yükümlülüklere sahiptirler. Buna karşılık, hizmet sunmuş oldukları elektronik ortam üzerinden faaliyetlerde bulunan sağlayıcıların içeriklerini kontrol etmek, bu kontrol ile içeriklerin hukuka aykırı bir nitelik barındırdığını araştırmakla yükümlü değildirler. Startuplar, e-ticaret mevzuatı kapsamında bahsetmiş olduğumuz yükümlülüklerin dışında kişisel verilerin korunması gibi hususlarda da birtakım yükümlülüklere uymak mecburiyetindedirler. Hızla gelişmekte ve günden güne önemini daha da artıran bu oluşumların hukuki yükümlülüklere uymamaları durumunda ticari hayatları başlamadan bitebilmektedir veya birtakım cezai yaptırımlara tabii tutulabilmektedirler. Bu sebeple bu oluşumların faaliyetlerine başlamadan önce dahi mevzuata hâkim olmalı ve girişimlerini gerçekleştirirken bu mevzuat çerçevesinden çok uzaklaşmamalıdırlar.

Abdullah Talha Çakıroğlu