Yeni bir ticari işletmeye başlama yani startup’lar yeniliğe ve gelişime odaklanmaktadırlar. Bu girişimde etkili ve yeni fikirlerin korunması kuşkusuz büyük önem arz etmektedir. Peki startup kurucularının fikirlerini koruması için dikkat etmesi gereken hususlar nelerdir? Yeni girişimlerin hukuka ihtiyacı var mıdır? Hukuk insanın olduğu her alanda bulunduğu için yeni bir girişime atılırken de hukuka çokça ihtiyaç duyulmaktadır.

Bilindiği üzere tek başına fikrin korunması imkânı hukukumuzda tanınmamıştır. Fikrin somutlaşması, dış dünyada algılanabilir olması gibi belli koşulların sağlanması halinde hukuken korunacaktır. Fikrinizin eser olarak korunmasını sağlama sürecinde iş birliği yaptığınız tarafla gizlilik sözleşmesi yapılması önemlidir. Bu sayede startup’ınıza ilişkin fikirlerin üçüncü kişilerle paylaşılmasının önüne geçmiş olacaksınız. Gizlilik sözleşmesi sürecince fikrinize ait proje tamamlandığında tescil aşamasına geçilmelidir.

Eserin tescille korunabilmesi için objektif ve sübjektif unsurlara sahip olması gerekmektedir. Objektif unsurdan kasıt Fikir ve Sanat Eserleri Kanununda ‘’numerus clauses’’ yani tahdidi olarak sayılan eser sınıflarının en az birine tabi olmasıdır. Bu sınıflandırmalar şu şekildedir: İlim ve edebiyat eserleri, musiki eserleri, güzel sanat eserleri, sinema eserleri, işlemeler ve derlemeler şeklindedir. Subjektif unsur ise esasa göre değerlendirilir. Esastan kasıt eserin, sahibinin hususiyetini taşımasıdır. Kısaca özetlemek gerekirse Kanun’da sayılan eser türlerden birine dahil olan ve sahibinin hususiyetini taşıyan ürünler eser korumasından yararlanabilecektir. Bu çerçevede startup’ınıza ilişkin fikirleriniz FSEK korumasına tabi olacaktır.

Startup girişiminin korunması açısından önemli olan bir diğer husus ise şirketleşme aşamasıdır. Bilindiği üzere şirketler şahıs şirketi ve sermaye şirketi olarak iki grupta değerlendirilmektedir. Şirketlerin türlerine göre ortakların yasal ve mali sorumlulukları ile vergi yükümlülükleri farklılık göstermektedir. Bu noktada ortaklığınız açısından size en uygun olan ortaklık yapısının seçilmesi konusunda yasal danışmanınız yardımcı olacaktır.

Şirkete ilişkin bilgilerin üçüncü kişilerle paylaşılmaması adına yapılan gizlilik sözleşmesi gibi ortaklar arasında da rekabet yasağına ilişkin düzenleme yapılması da girişiminizi koruyacak bir korumadır. Rekabet yasağı ortakların, ortaklık süresince faaliyet gösterilen sektörde doğrudan veya dolaylı olarak rekabet etmemeyi gerektirir. Rekabet yasağı düzenlemesi ile ileride doğabilecek hukuki ihtilafların önüne geçilmesi mümkündür.

Startup girişimlerinin aynı zamanda Kişisel Verilerin Korunması Kanunu ile de uyumlu olması gerekmektedir. Şirket tarafından toplanan veriler KVKK kapsamında hukuka uygun bir şekilde kullanılması ve saklanılmalıdır. Bu noktada VERBİS kayıtları ve imha politikası oluştururken yasal danışman ile çalışmanızı tavsiye ederiz. Fikirleriniz bizler için çok kıymetli olduğundan girişiminizin ilk aşamasından son aşamasına kadar titiz bir şekilde planlı, programlı ve özverili olarak alanında uzman kadro ile yasal danışmanlık hizmeti vermekteyiz. Girişiminiz için hızlı ve etkili adımlar atmak istiyorsanız ayrıntılı bilgi için bizimle irtibata geçiniz.

Stj. Av. Yasemin Dilber

Eserlerin korunması gerek ulusal düzenlemeler açısından gerekse uluslararası düzenlemeler açısından eser sahipliğinden kaynaklanan maddi ve manevi hakların korunması için önem teşkil etmektedir. Dijital ortamda eserler korunurken özellikle kamuya iletim hakkı, basım/ çoğaltma hakkı ve yayma hakkına temas edilmektedir. Bu haklar çerçevesinde de hem ulusal hem bölgesel hem de uluslararası tükenme ilkesi göz önünde bulundurulmalıdır. 

Eserin korunması için yalnızca ulusal kanunlarımız açısından değil ayrıca uluslararası andlaşmalar kapsamında da değerlendirme yapılması hak sahipliği açısından ideal korumanın sağlanmasına katkı sağlayacaktır. 

İlk olarak ülkemiz kanunlarında yer alan düzenlemelerden olan Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’ndaki ek madde 4 koruma tedbirleri açısından önem teşkil eden bir hükümdür. FSEK Ek m.4/1’ de eserini topluma sunan eser sahibinin belirlediği şartlar dışında eser hakkında bilgilerin, sayıların veya kodların değiştirilememesi ve ortadan kaldırılamaması düzenlenmiştir. Bu fıkrada yasaklanan eylemler eserin veya nüshalarının dağıtılması, dağıtılmak üzere ithal edilmesi, yayınlanması veya topluma iletilmesidir. Bu eylemlerin yasaklı olduğu hal eser hakkında bilgi, sayı veya kod içeren ve bunları yetkisiz bir şekilde değiştiren veya ortadan kaldıran nitelikte bir eser veya eser nüshası olması gerekmektedir.  Bununla birlikte 21.12.20221 tarihinde teknolojik koruma tedbirlerinin dolanılmasına ilişkin madde olan FSEK m.72 değiştirilmiştir. Yapılan bu değişiklikle yalnızca bilgisayar programları açısından öngörülen tedbirler FSEK’te yer alan tüm eserler açısından uygulanabilir hale gelmiştir. Söz konusu değişiklik eser sahibini ve onun haklarını korumak açısından atılmış güzel bir adımdır. 

İkincil olarak ise WIPO çatısı altında yapılan andlaşmalar olan WCT ve WPPT andlaşmaları teknolojik koruma tedbirleri için mahiyeti yüksek andlaşmalardır. Teknolojideki gelişmeyle birlikte eser üzerindeki hakların ihlali kolaylaşmış ve bu haklar üzerinde korumanın sağlanması için mevcut hukuki temel yeterli görülmemiştir. Bu sebeple WIPO’ nun girişimiyle WCT ve WPPT andlaşmaları düzenlenmiştir. Türkiye de 5646 ve 5647 sayılı Kanunlarla 02/05/2007 tarihinde bu iki andlaşmayı kabul etmiştir. Bu iki andlaşma ‘’ikiz sözleşmeler11’’ olarak anılmaktadır. İkiz sözleşmelerden kasıt birbirlerine paralel ve muadil hükümler içermesidir.

Erişimin ve kopyalamanın engellenmesi teknolojik olarak alınabilecek koruma tedbirleridir. Erişimin engellenmesi açısından 5651 Sayılı Kanun’un önemli bir yasal düzenlemedir ve erişimin engellenebilmesi için gerekli usul ve esasların düzenlenmiştir. Erişimin engellenmesinde IP adresi üzerinden erişimin engellenmesi, alan adı üzerinden erişimin engellenmesi ve proxy server yani vekil sunucu kullanarak erişimin engellenmesi yolları kullanılmaktadır. Kopyalamanın veya çoğaltmanın engellenmesi ile eser sahibinin çoğaltma ve yayma hakkının ihlalinin engellenmesi amaçlanmıştır. 

Ayrıca belirtmek isterim ki, eser niteliği taşıyan veri tabanlarında bulunması gereken unsurlar ve eğer ki veri tabanı orijinallik unsurunu içermiyorsa nasıl korunacağına ilişkin hukuki destek almak hak sahipliğinizi korumak için sizlere tavsiyemizdir. 

Son olarak da teknolojik korumanın yazılım boyutu üzerinde yani Digital Right Management üzerinde duracak olursam eğer bu çerçevede kimliklendirme ve doğrulama, meta-data ve şifreleme yöntemleri ile korunma amaçlanmıştır. 

Stj. Av. Yasemin Dilber