Startup Nedir?

Kelimeyi tam anlam olarak karşılayamasa da Startup Girişimcilik olarak tanımlanabilir. Her girişim hareketinde olduğu gibi startuplarda da kazanç garanti edilemez. 

Startupların karmaşık yapısı sonucu hangi şirketlere bu isim verileceği de tam belirlenmesi güç bir sorundur. Çoğu alanda faaliyet gösterebilen girişimlerden yalnız sınırlı alanda sıkışıp kalmayan ve bu fiili küresel alana taşıyan girişimlere startup diyebiliriz.

Peki startuplar iş hayatında hangi sözleşmelerle muhatap olur ve bu sözleşmelerde nelere dikkat etmelidir? İşte bu yazımızda bu soruların cevabını öğreneceğiz. 

Bir startup sözleşmelerle karşılaşmaya ilk olarak kuruluş, şirketleşme sürecinde başlar. Şirketleşme sürecinde startupların sektör, kişi ve sermayesine göre şahıs – sermaye şirketi türlerinden hangisine gireceği ile eyleme geçireceği düşünceleri farklılık gösterecektir. 

Startup ile sözleşme karşılaşması bu şirketleşme süreci içerisinde hal ve koşulun gerekliliklerine göre; Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakkı Devir Sözleşmeleri, Gizlilik Sözleşmeleri, Hisse Sözleşmeleri, Rekabet Yasağı ile ilgili sözleşmeler, İş, İşçi Sözleşmeleri, Kişisel Verilerin Korunması Hakkındaki gibi sözleşmelerle devam edecektir. 

Bu sözleşmelere taraf olan startuplar nelere dikkat etmelidir?

Öncelikle;

• Startup her şeyi yazı ile düzenlemeli, onaylamalı, değiştirmelidir.

Startuplar yeni girişim hareketleri olduğu için faaliyet gösterdikleri alanlarda “piyasanın köpek balığı” adı verilen birtakım büyük şirketlerin gölgesinde kalmamak, bu şirketlerle yarış halinde iken hukuken de korunan haklarına sahip çıkmak ve gerek müşteri portföyü ile olsun gerek rakipleri, kendi çalışanlarıyla olsun yapacağı, alacağı her kararını yazıya dökmekte fayda görecektir.

• Sözleşme incelemesini aceleye getirmemelidir.

Şayet kendisinin hazırlamadığı bir sözleşme ise sözleşme maddelerini iyi okuyup analiz etmeli, gerektiğinde hukuki danışmanlık almalı, bu maddelerin kendi girişimine sağlayacağı fayda ve asla atlamadan kendisine getireceği zararı da düşünerek sözleşmenin tarafı olmalıdır. İyi değerlendirme ve bilgilendirme yapılmadan imzalanan sözleşmeler startupları büyütmekten çok zarara uğratabileceği riski yabana atılmamalıdır.

• Sözleşmelerdeki maddelerin esnek olabileceğini unutmamalıdır.

Taraf olunacak sözleşme çeşidine göre değişmekle birlikte bu maddelerin her iki tarafın da yararına şeklinde değiştirilebileceği, ortak noktada buluşmaktan tutun da belli fedakarlıklar ölçüsünde karşı tarafında elbette ki irade beyanının bu yönde olduğunun tespiti ile bir tarafın daha fazla yararına olacak şekilde değiştirilebileceğini atlamamalıdır.

• Çalışanlarla yapılacak sözleşmelerde Türk İş Hukuku Mevzuatına uygunluk sağlanıp sağlanmadığına dikkat edilmelidir.

Çalışanların bu kanun kapsamında işçi mi sayıldığı yoksa Genel Hükümler uyarınca mı korunacağı konusunda hukuki destek almaktan kaçınılmaması gerekmektedir.

• Sözleşmeye konulacak hükümlerin hukuken varlığı kabul edilebilir, kanunun sözleşmenin iptaline yahut işbu hükümlerin yazılmamış sayılmasına karar vereceği türden düzenlemelerin yapılmaması gerekmektedir.

• Sözleşmeye kanunun izin verdiği ölçüde cezai şart, tazminat konulabileceği unutulmamalıdır. 

Kanunumuz Genel Hükümler uyarınca tarafların cezai şart belirleyebilmesine uygunluk sağlar. Buna göre belirlenen cezai şart hâkim nezdinde aşırı değilse uygulanabilir olacaktır. 

• Sözleşmeye Tahkim şartı konulabilir. 

Türk Hukukunda mahkemeler haricinde yargılama yapma yetkisine sahip alternatif bir yol varsa o da Tahkimdir. Tahkim özel hakemler tarafından yargılamanın daha kısa sürede tamamlanmasını sağlamaktadır. Kanun her uyuşmazlık olmamakla birlikte Tahkim yargılaması yapılabilecek bazı hususlarda Tahkim şartının taraflarca uygun görülmesi halinde sözleşmeye eklenebileceğini söylemektedir.

• Sözleşmede ileride belirsizlik doğurabilecek her hususun kâğıda döküldüğünden emin olunulmalıdır. 

Her ticari ilişkide olduğu gibi startupların da güvendiği, yakın bulduğu insanlarla iş hayatında ilişki kurması sırasında birbirlerine güvenden ötürü bazı hususları yazıya dökmenin gerek olmadığı düşünülse de aslında bu adım ileride belirsizlik yaratıp uyuşmazlığa varabilecek bir yolun ilk adımıdır. Bu sebeple taraflar ne kadar birbirine güveniyor olursa olsun tüm sözleşmelerde, hususlar belirsiz bırakılmamalı, yoruma açık olmamalı ve mutlaka alenen yazılmalıdır.

• Son olarak konusu ne olursa olsun bir sözleşme imzalanmadan önce mutlaka bir avukata danışılmalıdır. 

Günümüzde bolca hareketlilik, çeşitlilik gösteren girişimciler arasında özellikle Startupların küresel piyasada “ben buradayım” dedirtecek adımlarını atmadan önce alacağı en ufak önlemler dahi ileride karşısına dağ gibi çıkabilme riski olan bu tehlikeleri şimdiden halletmesi demek olacak ve fakat bu adımlarının da hukuka uygunluğu konusunda emin olabileceği bir destek ile atılması girişim hareketinin başarıya ulaşmasındaki ufak engelleri aşmasına yetecektir.

Stj. Av. Aybüke Nurdan Terkeş