Giriş

Sosyal medya’nın büyümesi ile dünya çapında en popüler sosyal platformlardan biri haline gelen Twitter, kullanıcıların “tweet” olarak adlandırılan içerikleri yayımladığı ve kullanıcıların iletişime geçebilecekleri sosyal ağ hizmetidir. Kullanıcılar içeriklerini kolaylıkla paylaşmasından dolayı pek çok hukuk disiplininde uyuşmazlıklar meydana gelmektedir. 

Sosyal Medya İçeriği Nedir?

Sosyal medya, sosyal ağ içerisinde bulunan bir parçayı oluşturmaktadır. Gazete veya televizyon gibi geleneksel medyanın yerini almaya başlayıp sosyal ağlar için tüzel veya gerçek kişiler tarafından yayınlanan veya başka taraflar ile paylaşılan herhangi bir içerik anlamına gelmektedir. Bu platformlar ile kullanıcıların doğrudan etkileşime geçebilmesi mümkün olmaktadır. 

Hukuka Aykırı Sosyal Medya İçerikleri

Teknolojinin gelişmesi ile sosyal medya içerikleri toplum hayatının büyük bir bölümünü kapsamı altına almıştır. Dolayısıyla bu alana ilişkin hukukun birçok alanında uyuşmazlıklar ile karşı karşıya kalınması kaçınılmaz bir hal almıştır. 

Tüzel kişilerin veya gerçek kişilerin paylaştıkları sosyal medya içerikleri ile doğan hukuki yükümlülükleri bulunmaktadır. Bu kapsamda gerçekleştirdikleri faaliyetler kişileri ilgilendiren veya toplumun genelini ilgilendiren sorumluluklar şeklinde karşımıza çıkabilmektedir. Zira adi suçlar veya kişi kurum ve kuruluşlara bağlı hak ihlalleri söz konusu olabilmektedir. Ceza hukuku başta olmak üzere; Medeni Hukuk, Ticaret Hukuku, Fikri Haklara ilişkin alanlarda ihlaller söz konusu olabilmektedir. 

Twitter’daki İçeriklerin Hukuken Kaldırılması ve Erişim Engeli 

Kullanıcıların Twitter’daki içeriklerin kaldırılması sıkça rastlanan bir durumdur. Zira istatistiksel olarak 396,5 milyon aktif kullanıcı bulunmakta ve her gün 500 milyon tweet atılmaktadır. Nicelik olarak bu kadar yoğunluğa sahip bir sosyal medya hesabında uyuşmazlıkların olması da kaçınılmaz olmaktadır. 

Twitter üzerinden herhangi bir suçun işlenmesi, kişilik haklarının ihlali veya özel hayatın gizliliğinin ihlali gibi durumlarda gerek ulusal gerekse uluslararası alanlarda yasal yollar ile çözüm sağlanması mümkün olmaktadır. Ulusal yasal yollar ile Sulh Ceza Hakimliği’ne başvurularak erişimin engellenmesi ve içeriğin kaldırılması talep edilebileceği gibi; Twitter üzerinden direkt olarak içerik ile ilgili kullanıcıların başvuru yapılabilir. Twitter, bu doğrultuda hak ihlali bildirimlerini inceleyerek kullanıcı şikayetlerini silme veya kaldırma işlemini gerçekleştirmektedir. 

Twitter üzerinden yapılan şikayetlerin incelenmesi çeşitli boyutları vardır. 

• Güvenlik ve Ele Geçirilmiş Hesaplar 
• Gizlilik
• Spam ve Sahte Hesaplar 
• Hassas İçerik 
• Taciz

Yasa dışı olan bir içeriğin kaldırılması için yasal yollara başvurmak isteyen kullanıcı, Twitter Kuralları (https://help.twitter.com/tr/rules-and-policies/twitter-rules) çerçevesinde içeriğin kaldırılmasına ilişkin talep https://help.twitter.com/tr/forms adresi ile gönderilebilir. Gönderilen talep hizmet şartları kriterlerine uymaması halinde içeriğin erişim engeli için Twitter’ın kendi sitesinde bulunan https://legalrequests.twitter.com/forms/landing_disclaimerhukuki talep gönderisi gönderilebilmektedir. Bu kapsamda Twitter kullanıcılara değerlendirmeye ilişkin bir geri dönüş sağlanacaktır. İçeriğin erişim engeli doğrultusunda yasal bir engel olmaması halinde durumdan etkilenen kullanıcılara yayında kaldırma talebinin bir nüshası ile Twitter bildirimde bulunur. 

Twitter üzerinden erişim engelleme yasal gerekçeleri ile talepte bulunan veya ulusal yasaların ihlali hâlinde belirli yargılama alanları ile sınırlıdır. Bu nedenle Twitter’ın erişim engellerine ilişkin bir bildirim politikası bulunmaktadır. 

İçerik Silme/Kaldırma ve Erişim Engellenmesi 

5651 sayılı “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun” kapsamında erişim engellenmesi sosyal medya üzerinden yayımlanan ve hukuka aykırılık teşkil eden her türlü içeriğin (fotoğraf, video, yorum vb.) kaldırılması ve silinmesi, sağlayıcılar ile söz konusu olmaktadır. 

İnternetten içerik kaldırma/silme veya erişim engellenmesi için başlangıç olarak talep dilekçesi gerekmektedir. Ancak bazı kavramlara dikkat edilmesi gerekmektedir. Aynı zamanda artlara dikkat edilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda;

• İçeriğin suç teşkil etmesi: İçeriğin kaldırılması, çıkarılması veya erişim engeli için suç teşkil ettiğine dair yeterli bir şüphe bulunmalıdır. Savcılık tarafından hazırlanan iddianame ile yeterli bir suç şüphesinin bulunması halinde ceza davası açılmaktadır. 5651 sayılı kanun m.8/1’de sayılan suçlar ile erişim engeli kararı verilebilmektedir. Suç işlenmesi ile içeriğin kaldırılması/silinmesi veya erişimin engellenmesi kararında yetkili mahkeme internet sitesinin Türkiye’de bilinen merkez adresindeki Sulh Ceza Hakimliği (5651 sayılı kanun m.9/1) veya Mağdurun yerleşim yerinde bulunan Sulh Ceza Hakimliğidir (5271 sayılı kanun m.12/5). İçeriğin kaldırılması ile ilgili verilen kararlar neticesinde Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’na gereğinin yapılması için kararın bir nüshası gönderilir. 
• Kişilik haklarının ihlalinin bulunması: Kişilik hakkı, doğumla başlayan, nişinin toplum üzerindeki saygınlığı ve yerini ifade eden, maddi ve manevi menfaatleri üzerindeki haklarıdır.   5651 sayılı kanun m.9/1 hükmü gereğince hukuken kullanıcının kişilik haklarına bir saldırı gerçekleştiğinde “haksız fiil” gerçekleşmiş olacaktır. bu şart altında yapılan her saldırı haksız fiil teşkil etse dahi her haksız fiil suç teşkil etmez. Ancak bir ihlalin suç teşkil etmemesi içeriğin silme/kaldırma veya erişim engellenmesine konu olmayacağı anlamına da gelmemektedir. Bu kapsamda açılacak davada görevli mahkeme Sulh Ceza Hakimliği’dir. Kişilik haklarına ilişkin yetkili mahkeme ise internet sitesinin Türkiye’de bilinen merkez adresindeki Sulh Ceza Hakimliği (5651 sayılı kanun m.9/1) veya Mağdurun yerleşim yerinde bulunan Sulh Ceza Hakimliğidir (5271 sayılı kanun m.12/5). Ancak Sulh Ceza Hakimliği’ne başvurulmadan içerik sahibine içeriğin kaldırılmasına ilişkin yasal uyarı gönderilmesi de bir seçenek olacaktır. 
• Özel hayatın gizliğinin ihlaline ilişkin içerikler: Ülkemizde Anayasa ve TCK ile düzenlenen özel hayatın gizliliği kavramı kişilerin korunan hukuki değerleridir. Kişinin bilinmesini istemediği ve kişilerin şahsi alanlarını oluşturmaktadır. Başka bir kişinin bu özel alanlara girmesi veya alenileştirmesi özel hayatın gizliliğinin ihlali suçunu oluşturmaktadır. Dolayısıyla Twitter üzerinden kişinin özel hayatına ilişkin bir içeriğin izinsiz olarak yayınlanması doğrultusunda Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’na başvurularak erişim engellenmesi veya içeriğin kaldırılması/silinmesi istenebilir. (5651 sayılı kanun m.9). İçeriğin kaldırılması/silinmesini veya erişim engeli isteyen kişi, talepte bulunduktan sonra 24 saat içerisinde Sulh Ceza Hakimliği’ne sunulmalıdır. Hâkim ihlalin olup olmadığının değerlendirmesini yaparak 48 saat içerisinde karar verir ve BTK’ya gönderir. Gönderilmediği takdirde erişim engeli tedbiri alınır. 
• 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nu kapsamında eserlere dair ihlaller: Telif hakkı eser niteliğinde sayılabilen her türlü yapıtla ilgili hakların tümünü içermektedir. 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında eser niteliğinde sayılabilen içeriklerin internet üzerinden eser sahibinden izinsiz olarak kullanma ve yayınlama gibi durumlarda, telif hakkı sahibi, içerik sağlayıcısından içeriğin kaldırılması/silinmesi kararının alınması için talepte bulunulabilir. FSEK ek m.4 kapsamında “içerik sağlayıcılar tarafından eser sahipleri ile bağlantılı hak sahiplerinin bu Kanunda tanınmış haklarının ihlâli halinde, hak sahiplerinin başvuruları üzerine ihlâle konu eserler içerikten çıkarılır. Bunun için hakları haleldar olan gerçek veya tüzel kişi öncelikle bilgi içerik sağlayıcısına başvurarak üç gün içinde ihlâlin durdurulmasını ister. İhlâlin devamı halinde bu defa, Cumhuriyet savcısına yapılan başvuru üzerine, üç gün içinde servis sağlayıcıdan ihlâle devam eden bilgi içerik sağlayıcısına verilen hizmetin durdurulması istenir. İhlâlin durdurulması halinde bilgi içerik sağlayıcısına yeniden servis sağlanır. Servis sağlayıcılar, bilgi içerik sağlayıcılarının isimlerini gösterir listeyi her ayın ilk iş günü Bakanlığa bildirir. Servis sağlayıcılar ile bilgi içerik sağlayıcıları, Bakanlıkça istendiği takdirde her türlü bilgi ve belgeyi vermekle yükümlüdür. Bu maddede belirtilen hususların uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlık tarafından çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir”

5846 sayılı kanun kapsamında, bir esere ilişkin telif hakkı ihlali doğrultusunda erişim engeli kararı verilemese dahi, savcılık kararı ile servis sağlayıcısının hizmetinin durdurulması ile ihlaller kaldırılabilir.

• Unutulma hakkı kapsamında içeriğin çıkarılması ve engellenmesi: Unutulma hakkı, kişinin güncel bir değer taşımayan pozitif bir getirisi olmaması durumunda diğer kişilerce hala erişilebilmesinin önüne geçilmesine ilişkin bir haktır. Unutulma hakkı kapsamında Sulh Ceza Hakimliği’nin bazı kriterleri bulunmaktadır;
• Yayın içeriği
• Yayın süresi
• Yayının güncel olup olmadığı
• Tarihsel bir veri olarak kabul edilmeme 
• Kamu yararının bulunup bulunmaması
• İçeriğin konusu 
• İçeriğe konu olan kişinin tanınmışlığı
• İçeriğin değer yargısının bulunup bulunmadığı

Bu kriterler ile kişinin ihlal edilen haklarının değerlendirilmesi yapılmalıdır. 

• Kamu yararı ve düzenini etkileyen içerikler: Kamu yararı genel halkın ve toplumun refahıdır. 5651 sayılı kanun m.8 gereğince BTK tarafından internet üzerinden içeriğin silinmesi/kaldırılması veya erişim engeli söz konusu olabilmektedir. Ancak talepte bulunma yetkisi ilgili Bakanlıklar’da bulunan bir usuldür. Yani içeriğin kaldırılmasını isteyen kullanıcıların ilgili bakanlığa başvurması ve bakanlığın harekete geçmesi gerekmektedir. Bakanlık talebi ile BTK’nın içeriğin silinmesi/kaldırılması veya erişim engeli kararı 24 saat içerisinde Sulh Ceza Hakimliğine sunulur. Hâkim kararı 48 saat içerisinde açıklığa kavuşturur; kavuşturmaması durumunda karar kendiliğinden kaldırılmış olur. 

Aysim Derinel