LİMİTET ŞİRKET NEDİR?

Limitet şirket bir ya da birden fazla gerçek veya tüzel kişinin bir ticaret unvanı altında kurduğu esas sermayesi belli olan şirket türüdür. Ticari şirketler şahıs ve sermaye şirketleri olarak ikiye ayrılır. Sermaye şirketleri ise anonim ve limitet şirketlerdir. Sayıları anonim şirket sayısından daha fazla olan limitet şirketler kanunen yasak olmayan her türlü ekonomik amaç için kurulabilirken bankacılık ve sigortacılık ise yapamazlar. Ortakların sorumlulukları anonim şirketlerdeki gibi getirilen sermaye ile sınırlı olan limitet şirketler en az tek ortaklı en fazla ise elli ortaklı şekilde kurulabilirler.

LİMİTET ŞİRKET VE ANONİM ŞİRKETİN FARKLARI

Limitet şirket ve anonim şirket her ne kadar birbirine benzer özelliklerde olsa da hukuki anlamda birçok farklılıkları vardır. Bu farklılıklar kurulması düşünülen ticari işletme için doğru şirket türünün belirlenmesiyle ciddi avantajlara dönüşebilir. Limitet şirket ve anonim şirketin temeldeki en büyük farkı ortak sayısına ilişkindir. Her iki şirket türü de en az bir ortakla kurulabilirken ortak sayısının üst sınırı bakımından limitet şirketler elli ortak ile sınırlanmıştır. İkinci en temel fark ise şirketin esas sermayesi bakımındandır. Esas sermaye anonim şirketlerde 50.000 TL’dir. Bu asgari sınır limitet şirketlerde ise 10.000 TL’dir. Sermayeye ilişkin bir diğer fark ise anonim şirketlerde sermaye değişikliği yönetim kurulu kararı ile oluyorken limitet şirketlerde ise genel kurul kararı ile olmaktadır. Şirketin kurulmasından sonra ortaya çıkan bir fark ise hisse senedi devrine ilişkindir. Anonim şirketlerde hisse senedi noter önünde olmadan ve ticaret siciline tescil edilmeden gerçekleşir ancak anonim şirketlerde hisse sendi devri mutlaka noterde yapılmalı ve ticaret siciline tescili gerekmektedir.

   Bu sayılanlar dışında vergi istisnaları ve denetim gibi konular dahil birçok fark iki şirket türü arasında mevcuttur. Bu nedenlerle kişinin yapacağı iş, ortaklık yapısı gibi durumlar nezdinde uygun şirket türünün belirlenmesi son derece kritiktir.

LİMİTET ŞİRKET NASIL KURULUR?               

Limitet şirketin kurulumu belli aşamalardan oluşmaktadır. Bu aşamaların başında ise şirket sözleşmesinin hazırlanması gelir. Şirket sözleşmesinde Türk Ticaret Kanunu 576. maddesinde belirtilen unsurların olması zorunludur. Bu unsurlar; şirketin ticaret unvanı ve merkez bilgileri, şirketin faaliyet konusu, sermayenin pay sayısı ve itibari değerleri, varsa imtiyazlar ve esas sermaye paylarının grupları ve son olarak şirket tarafından verilecek ilanların şeklidir. Zorunlu unsurlarını içeren şirket sözleşmesine kurucuların imzası tasdik edilir. Sonraki aşamada şirketi temsile yetkili kişilerin imza beyanları onaylatılır. Son olarak rekabet kurumu ve şirketin nakdi sermayesi ödenir ve ticaret sicil müdürlüğünde gerekli işlemler yapılır. Önceki düzenlemelerde yer alan sermayenin en az %25inin banka hesabında bloke edilmesi zorunluluğu is kaldırılarak taahhüt edilen sermayenin iki yıl içinde şirket hesabına yatırılmasına karar verilmiştir.

Şirketi kurarken nasıl bir maliyetin ortaya çıkacağı da merak konusudur. Bu maliyetleri sınıflamak gerekirse; noter masrafları, ticaret odası masrafları mali müşavir masrafları ve vergi dairesi masrafları olarak belirtmek mümkündür.

LİMİTET ŞİRKETİN ZORUNLU ORGANLARI

Limitet şirketlerde bulunması gereken zorunlu organlar kapsamında ilk değinilecek olan genel kuruldur. Genel kurul tüm ortakların toplanmasından oluşan bir organ olmakla birlikte aynı zamanda limitet şirketin karar organıdır. Genel kurulun kural olarak yılda en az bir kez toplanması zorunludur. Genel kurulun toplanmasının ise genel kurulun 20 veya daha fazla olması durumunda anonim şirket hükümlerine göre yapılacağı Türk Ticaret Kanunu’nda hüküm altına alınmıştır. Genel kurulun devredilemez yetkileri arasında başlıca şirket ana sözleşmesinde değişiklik yapılması, yönetim organlarının seçilmesi ve azledilmesi gibi haller, yönetim organlarının ibrası, pay devirleri, ortaklıktan çıkarma ve şirketin feshi sayılabilir.

Limitet şirketin ikinci zorunlu organı ise müdür/müdürlerdir. Buradaki müdürler aslında anonim şirketlerdeki yönetim kurulu ile aynı yetki ve sorumluluklardaki kişilerdir. Müdürler ana sözleşmede belirtilerek veya sonrasında genel kurul tarafından dışarıdan atanarak belirlenebilirler. Müdürlerin ana görevleri arasında genel kurulun toplantıya çağrılması, pay defterlerinin tutulması, mali tabloların ve yıllık faaliyet raporlarının hazırlanması, şirketin temsili ve idaresi bulunur.

Bir diğer organ ortak sayısı 20’nin üstünde olan limitet şirketler için zorunlu olan denetçilerdir. Denetçi bulundurması zorunlu olan limitet şirketler için de denetçi sayısı en fazla beş kişi olacak şekilde sınırlandırılmıştır. Müdürler gibi denetçiler de şirket ana sözleşmesinde belirlenebileceği gibi genel kurul tarafından sonradan da atanabilirler. Aynı zamanda denetçilerin ortaklar arasından seçilebilmesi de mümkündür.

LİMİTET ŞİRKETLERDE TUTULMASI ZORUNLU DEFTERLER

Türk Ticaret Kanunu’nda limitet şirketlerin zorunlu olarak tutması gereken beş defter sayılmıştır. Bunlar; yevmiye defteri, defteri kebir, envanter defteri, ortaklar pay defteri, genel kurul müzakere ve toplantı defteridir. Bu sayılanlardan ilk üçü muhasebe ilgili olanlar; pay defteri ve genel kurul müzakere ve toplantı defteri ise muhasebe ile ilgili olmayan defterler olarak kategorize edilir.

Yevmiye defteri şirketin bütün muhasebe kayıtlarının tutulduğu defterdir. Defteri kebir ise hesapların gruplandırılarak tutulduğu zorunlu defter olarak karşımıza çıkar. Envanter defterinde şirkete ait bütün stok, demirbaş benzeri kasa kayıtları bulunur. Ortaklar pay defteri ise isminden de açıkça anlaşıldığı üzere şirketin payları ve bunların alım satım işlemlerinin kaydedildiği defterdir. Son olarak genel kurul müzakere ve toplantı defteri ise genel kurulun zamanını belirten ve genel kurulda alınan kararların kaydedildiği defterdir.

LİMİTET ŞİRKETTE ORTAKLARIN DURUMU

Limitet şirketin kuruluşunda yapılması gerekenler, zorunlu organlar ve tutulması gerekli defterlerle ilgili bilgileri verdikten sonra değinilmesi gereken bir durumda limitet şirketteki ortakların durumu ve sorumluluklarıdır. Öncelikli olarak ortakların şirket için taahhüt ettikleri sermaye paylarını ve sözleşmede yer alan diğer payları ödemeleri şirket ortaklarının yükümlülüğüdür. Şirketin borçlarından sorumlulukta ise Türk Ticaret Kanunu’nun 602. Maddesi gereği şirket tüzel kişiliği sorumludur. Buna dayalı olarak şirket ortakları şirketin kendi borçlarından şahsi olarak sorumlu değillerdir. Türk Ticaret Kanunu’ndaki ilgili durumun istisnası ise şirketin kamu borçlarına ilişkindir. Şirketin şirketten tahsil edilemeyen kamu borçları mevcutsa şirket ortakları bu borçlardan sermaye payları oranına göre şahsi olarak sorumlu olurlar.

Ortaklara ilişkin bir diğer önemli husus ortaklıktan çıkma veya çıkarılma konusundadır. Şirket sözleşmesinde bu durumla ilgili olarak belli hak ve yetkilere yer verilebilir. Bu durumların dışında ortak ya da ortakların ortaklıktan çıkarılması için haklı sebep olabilir. Haklı sebebin varlığı halinde mahkemeye de başvurulabilir.

Ortakların pay devri de limitet şirketler hakkında sıkça sorulan sorular arasındadır. Limited şirketlerde ortakların pay devrinde bazı koşullar birlikte aranmıştır. Öncelikle yazılı bir limitet şirket hisse devir sözleşmesi yapılmalı ve bu sözleşmedeki imzaların noter tarafından onaylanması gerekmektedir. BU şartların yanında bazı durumlarda istisnaları olmakla birlikte çoğunlukla bir genel kurul onayı da gerekmektedir. Şartların birlikte gerçekleşmesi durumunda şirket hisse devri tescil edilir. Hisse devri sonrası paylarda olan değişim pay defterinde kayıt altına alınır.

GENEL HATLARIYLA LİMİTET ŞİRKET VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

Limited şirketin sermaye şirketlerinden bir olduğunu ve Türk Ticaret Kanunu’ndaki hükümlere tabi olarak birtakım zorunluluklara birtakım da haklara sahip olduğu anlatıldı. Bunlarla bağlantılı olarak limitet şirket kurma arifesinde olanları nelerin beklediğine değinildi. Sonuç olarak limitet şirket bir sermaye şirketidir ve anonim şirketten bazı hallerde ayrılır. İlgililerin şirket kurarken bu benzerlik ve farklılıkları göz önüne alarak kendilerinin planladığı iş türünde hangi avantajları daha çok kullanabileceklerine göre şirket türünü seçmeleri öncelikli olarak dikkat edilmesi gereken husustur. Şirket türü belirlendikten sonraki en kritik durumlardan birisi de şirket ana sözleşmesidir. Limited şirket ana sözleşmesi oluşturulurken ortakların durumundan tasfiye hallerine, pay devirlerinden ortaklıktan çıkarmaya kadar her durumun her koşula uygun şekilde düzenlenmesi sonraki aşamalarda önem arz edecektir. Bir şirketin doğumu, büyümesi ortaklık durumları ve sona ermesi gibi haller şirketleri derinden etkileyen haller olduğu için şirket ana sözleşmesini oluştururken işin ehli olan avukatlara danışılması da önem arz eder. Türk Ticaret Kanunu mevzuatı ve getirilen düzenlemeler çok güncel olduğu için yeni gelişmeleri takip etmenin zor olduğu bu alanda danışmanın önemi daha da artmaktadır.

Eren Kurukız

• Şirketin Türk Hukukunda Tabii Olduğu Sistemi Tespit Etmek

Eski Ticaret Kanunu yürürlükteyken, Türk Hukukunda hangi kuruluş sisteminin uygulandığı oldukça fazla tartışılmış olmakla birlikte, yeni kanun ile birlikte çok istinai olarak yasama sistemi kullanılmakta ve buna bağlı olarak bazı anonim şirketler TTK hükümlerine göre değil, özel bir kanun hükümlerine göre kurulmaktadır.

Bununla birlikte 4884 sayılı Kanunun kabulü ile Eski Türk Ticaret Kanunu’nda bulunan md. 273 değiştirilmeden önce bütün anonim ortaklıkların kuruluşu izne bağlanmış idi. 4884 sayılı Kanun ile yalnızca kanunda sayılan ortaklıklar için Bakanlıktan izin alınması şart koşulmuştur.

Şirketinizi kurarken, 4884 sayılı Kanunun getirdiği değişiklikleri inceleyerek, şirketinizin tabii olduğu kuruluş sistemini tespit etmelisiniz.

• Anasözleşme Hazırlanması

Eski Ticaret Kanununda anıldığı hali ile Anasözleşme, yeni Kanunda esas sözleşme olarak geçmekle birlikte, ortaklığınızın anayasası niteliğinde olan dolayısıyla ortaklığın başlangıcından sona ermesine kadar tüm hususların özenle hazırlanması gereken metindir.

Kanunda öngörülen bazı bilgilerin bu sözleşmeye yazılması zorunlu iken, bazı hususların da geçerlilik kazanabilmesi için anasözleşmeye eklenmesi gerekir.

Türk Ticaret Kanunu md. 337 bağlamında henüz şirket kurulmadığı için, kurucu adayları diyebileceğimiz pay sahipleri ile anasözleşmenin hazırlanması ve pay sahiplerinin görüşleri alınarak sonraki adımlara geçilmesi, şirket kurma sürecinizi hızlandırmak açısından önem arz etmektedir.

• Zorunlu unsurlar

Anasözleşmede veya esas sözleşmede var olan unsurlar zorunlu ve zorunlu olmamasına göre ayrılabilir. Genel olarak üç grupta toplayabileceğimiz esas sözleşme unsurlarını şöyle sıralayabiliriz;

• Anasözleşmede bulunması zorunlu unsurlar;

Zorunlu unsurlar TTK 339/2’de yer almakla birlikte;

• Şirketin ticaret unvanı ile merkezinin bulunacağı yer
• Esaslı noktaları belirlenmiş ve tanımlanmış işletme konusu
• Şirket sermayesi ile payların itibari değeri ile bunların ödenmesinin şekil ve şartları
• Pay senetlerinin nama mı hamiline mi yazılı olacakları
• Yönetim Kurulu üye bilgileri
• Genel kurul toplantı bilgileri
• Şirket ilanlarının yapılış türü
• Pay sahiplerinin taahhüt ettiği sermaye paylarının tür ve miktarları
• Şirketin hesap dönemi

• Öngörülmeleri koşulu ile anasözleşmede bulunmaları zorunlu unsurlar

Bu hususların ortak özelliği, esas sözleşmede zorunlu olarak bulunmalarına gerek olmamasıdır. Bu bağlamda anasözleşmeye dahil olma konusunda ihtiyarilik mevcut olmakla birlikte söz konusu unsurların geçerlilik kazanabilmesi için esas sözleşmede yer alması zorunludur. Birkaç örnek verecek olursak;

•  Nakit dışı sermaye taahhütleri mevcut ise, değerleri ve karşılığında verilebilecek payların miktarı esas sözleşmeye eklenmelidir.
• Kuruculara, YK üyelerine ve diğer kimselere sağlanacak özel bir yarar veya koşulun sağlanması söz konusu ise ana sözleşmede mevcut olmasıyla ancak hüküm doğurabilir.

• Ana sözleşmede bulunabilen ihtiyari unsurlar

Bu unsurlar için tamamen seçim serbestisi mevcut olmakla birlikte, bu hususların yazılmadığı durumlarda bile söz konusu unsurlar başka bir hukuki işlem formu içerisinde geçerlilik kazanabilir. Örnek olarak;

• TTK 536/1 de düzenlenen tasfiye memurlarının ana sözleşme veya genel kurul kararı ile atanabileceği ihtiyari olarak esas sözleşme unsurlarına eklenebilir.

• Kurucu imzaları ve onay aşaması

TTK 339. Md. uyarınca ana sözleşme kurucular tarafından noter veya ticaret sicil memurlularının huzurunda imzalanmalı ve onaylanmalıdır.

• Pay bedellerinin Ödenmesi

TTK 344/1’e göre nakden taahhüt edilen payların itibari değerleri’nin en az yüzde 25’i ile çıkarma primin öngörüldüğü hallerde söz konusu değerin tamamı, tescilden önce olmak üzere nakdi sermayenin geri kalanı da tescili izleyen yirmi dört ay içinde ödenmelidir.

Söz konusu hüküm, kayıtlı sermaye istemini kabul eden halka kapalı şirketler de dahil olmak üzere geçerlidir.

• Bakanlık İZNİ:

Kuruluş sistemlerinde bahsedildiği üzere, kanunun vermiş olduğu yetki ile Bakanlığın iznine bağlı olarak gerçekleşen kuruluş ve ana sözleşme değişiklerinin, Bakanlık’a yapılacak başvuru sonrasında alınacak yazılı onay ile gerçekleşmesi gerekir.

• Ticaret Sicil Memurluğuna Belgelerin Teslimi:

Kanunun öngördüğü şekilde hazırlanan kayıt beyannamesini, şirket ana sözleşmesini , TTK 300. Maddesinde yer alan bilgileri içeren kayıt beyannamesini Ticaret Sicili Tüzüğü’nün 29. Maddesinde düzenlenmiş olan taahhütnameyi, vergi ve sosyal güvenlik kayıtları için şirket kuruluş dilekçe formunu , şirket kurucularının gerçek kişi olduğu durumlarda kişilerin onaylı nüfuz cüzdan suretleri ile ikametgah belgelerini on beş gün içerisinde anonim ortaklıklığın faaliyet gösterdiği bölgede yer alan yetkili ticaret sicil memurluğuna noter tasdikli şekilde beyan etmelisiniz.

• İşletmenin faaliyet gösterdiği bölgedeki yetkili olan ticaret odasına veya ticaret ve sanayi odasına kaydolmak

Belgelerinizi beyan ettikten sonra, ortalama 2-5 gün içerisinde, ortaklığın bulunduğu bölgede yetkili olan ticaret odasına kaydınız gerçekleşmektedir. Başvurununuzun onaylanması sonucunda tescil yazısı, sicil tasdiknamesi ve faaliyet belgesi alınır.

• İşletmenin ve ticaret unvanının tescil edildiğini gösteren kurucu nitelikte olan ilanın Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde yayımlanması

Yapılan başvurunuzun onaylanması sonucunda yapılan tescil ile şirketiniz tüzel kişilik kazanmış olur. Tescil kurucu nitelikte olmakla birlikte, daha sonra Ticaret Sicil Gazetesine yapılacak olan ilan açıklayıcı nitelik taşımaktadır. Bakanlık iznine bağlı anonim ortaklıklarda bu iznin alındığı tarihten, diğer ortaklıklarda ise TTK md.335 de yer alan şirketin kurulma tarihinden itibaren otuz günlük süre içerisinde merkezinin bulunduğu yer ticaret siciline tescil olmaktadır. Yetkili kişi Ticaret Sicil Gazetesi ile notere başvurarak imza sirkülerini alabilir, şirketiniz ticari faaliyetlerine başlayabilir.

• Kuruluştan sonra payların halka arz edilme olanağı TTK m.346

Yeni Türk Ticaret Kanunu ayrıca özel bir olanağa da yer vermiştir; esas sözleşme ile taahhüt edilmiş olup, taahhüt sahiplerince şirketin tescilinden itibaren en geç 60 gün içerisinde halka arz edileceği ana sözleşmede belirtilmiş ve ayrıca garanti edilmiş bulunan nakdi payların karşılıkları, satıştan elde edilecek gelirden ödenmektedir. Söz konusu halka arz, sermaye piyasası mevzuatı uyarınca yapılır.

Yeni getirilen bu düzenleme için ayrıca SerPK. 12/6 maddesi, halka açık veya halka açılmak üzere SPK’ya başvuran ortaklıklara uygulanamayacağı konusunda hükümler içermektedir.

Ceren Karabıyık