Yatırım Hukuku

Girişimciler ve Startuplar İçin Yatırım Hukuku

Girişim ile aynı çatı altında faaliyet göstermek isteyen üçüncü kişilerle veya kurumlarla girişim
arasındaki ilişki bizi yatırım sürecine götürür. Genellikle bu dengede girişimci, girişiminin gelecek vaat etmesi, kazanç potansiyeli ile saygı ve takdir görmesi avantajından, yatırımcı ise maddi kaynak temini, mentörlük, network, tecrübe ve knowhow paylaşımı gibi avantajlardan yararlanmaktadır. Bu süreç içerisinde pek çok sözleşme akdedilir, görüşmelere gizlilik sözleşmesiyle başlanılır, ön protokol olarak adlandırabileceğimiz term sheet ile bir ön akit yapılır, değerleme ve due diligence yani durum tespiti çalışmalarıyla şirketin değeri belirlenir, pay alım veya pay sahipleri sözleşmesi gibi final sözleşmelerle
genel itibariyle yatırım aşaması tamamlanır.

Yatırım Sürecinde Araştırma

Görüşme öncesinde iyi bir girişimci, potansiyel yatırımcının daha önceden yapmış olduğu yatırımları, yatırım miktarlarını, girişimcilerle olan ilişkilerini incelemelidir. Keza iyi bir yatırımcı da girişimci için geçerli olabilecek araştırmaları yapmalıdır. Bu hususta özellikle ticaret sicil kayıtları, şirket sermayesi ve ortaklık yapısı, marka veya sınai mülkiyet araştırmaları, domain araştırmaları önem arz etmektedir.

Yatırım Sürecinde Gizlilik Sözleşmesi

Girişimciyle yatırımcının aynı masaya oturmasında karşımıza ilk olarak gizlilik sözleşmesi (NDA) çıkar. Gizlilik sözleşmesiyle girişiminize ait gizli bilgiler korunurken aynı zamanda yatırımcının girişimcilerle paylaşacağı gizli bilgiler de korunur. Karşılıklı iyi niyet esasına dayanır. Ülkemizde uygulaması sıklıkla bulunmasa da gizlilik sözleşmesi, girişimci ve yatırımcı arasında süregelen sözlü görüşmelerin akabinde imzalanarak her iki taraf için de koruma sağlanması amaçlanmaktadır.

NDA’lar özel ya da tüzel kişiler arasında akdedilebilir. Kimi özel durumlarda bu anlaşmanın ihlali, yani firmaya özel bilgilerin üçüncü partilerle paylaşılması durumunda uygulanacak cezai yaptırımlar bulunmaktadır.

Yatırım Sürecinde Term Sheet

Girişimci ile yatırımcının, yatırım anlaşması gibi ticari anlaşmalarda, anlaşmanın esaslarının tespiti niteliğindeki, temel bir çerçeve çizebilmek adına imzaladıkları ön protokole Term Sheet adını vermekteyiz. Term sheet’i bir kitabın içindekiler sayfası gibi düşünebiliriz. Konular çizilmiştir ancak detaylar sonraya bırakılmıştır. Asıl sözleşmenin temelinin atıldığı ön protokoldür. Asıl sözleşmenin iskeletini oluştururlar.

Tarafların güven içerisinde müzakere etmesini sağlar.
Esaslı noktaları belirler. Müzakereler yoğunlaştıkça ilk başlanılan ve uzlaşılan noktaların tespitini sağlar.
Yatırımın ticari koşullarını daha kısa bir metin üzerinden tartışmak ve uzlaşmaya varmanın daha kolay, anlaşılır ve hızlı olmasını sağlar.

Yatırım Sürecinde Due Diligence

Belli bir değer karşılığında şirkete ortak olacak olan yatırımcının şirketin değerini net bir şekilde bilmesi gerekir. Bu doğrultuda değerleme çalışmaları yapılır. Değerleme çalışmaları şirketin sermayesi, mal varlığı, marka değeri ve diğer detaylar kapsamında yapılır. Ortaya çıkan şirket değeri üzerinden yatırımcının pay oranı belirlenir. En nihai şirket değerlemesi ise Due Diligence (DD) yani durum tespit çalışmalarından sonra gerçekleşir.

Mali, hukuki ve idari konular gibi bir şirketin tespitindeki tüm detayların incelendiği, şirkete pek çok sorunun yönetildiği ve cevaplaması beklendiği, genellikle bir check-list’ in olduğu, finansal tabloların önem kazandığı detaylı bir şirket incelemesidir. Burada şirketin alt dallarının her alanında adeta bir check-up yapılır.

Yatırım Sürecinde Sözleşmeler

Gizlilik sözleşmesi, term sheet, değerleme ve due diligence raporundan sonra artık önümüzde net bir tablo mevcuttur. Bundan sonraki aşama ise sözleşmeler aşamasıdır. Bu aşamada pay/hisse alım sözleşmesi(SPA) ve Pay sahipleri sözleşmesi( SHA) ve bu sözleşmelerdeki önemli hukuki klozlar karşımıza çıkmaktadır.

Yatırımcı belli bir pay karşılığı şirkete ortak olacağı için taraflar arasında Due diligence verileri doğrultusunda pay/hisse alım sözleşmesi (SPA) imzalanmalıdır. En yalın haliyle SPA, hisse satışının tüm şartlarını içeren final sözleşme şeklinde özetlenebilir. Burada sözleşme metni Due Diligence raporları çerçevesinde oluşturulur ve düzeltilmesi istenen eksiklikler ön koşul olarak belirtilerek aksi takdirde oluşacak olan sorumluluğa ilişkin beyan ve tekeffüller yer alır.

Pay sahiplerinin tümü veya bir kısmının şirketteki mevcudiyetinin devamı halinde yatırımcı ile girişimci arasında imzalanan sözleşme şeklinde kısaca özetleyebileceğimiz, Pay Sahipleri Sözleşmesi’nin (Shareholder Agreement/SHA) pratikteki yaygın kullanımı, pay sahiplerinin ihtiyaçlarına daha uyumlu bir yapının elde edilmesi ve girişimci yatırımcı arasındaki süreci ve muhtemel yol haritasını sağlam bir temele oturtmak amacıyla doğru orantılıdır.